Печать

     «Бэйдиҥэ» холкуос 1931 сыллаахха тэриллибитэ, 35 хаһаайыстыбалааҕа. Бастакы бэрэссэдээтэлинэн артыал эрдэҕинэ 1929-30сс. Данилов Николай Степанович үлэлээбитэ. Онтон салгыы холкуос бэрэссэдээтэллэринэн үлэлээбиттэрэ:

Говоров Иван Михайлович 1930-1932сс

Максимов Василий Елисеевич 1935-1937сс

Шестаков Николай Петрович 1937-1939сс

Жирков Иннокентий Иннокентьевич 1939-1941сс

Лыткин Василий Васильевич 1941-1942сс.

Данилов Гаврил Петрович 1942-1946сс.

Данилов Гаврил Петрович I -

Мөйгө Хабырыыс (1901-1966)

Говорова Мария Михайловна (1900-1972),

     Мария Михайловна Нам оройуонуттан төрүттээҕэ. «Бэйдиҥэ» холкуос сэрии иннинээҕи уонна сэрии кэминээҕи саамай бастыҥ ыанньыксытынан Говорова Мария Михайловнаны ааҕаллара. Кини сүөһү иитиитигэр үлэтин 1934 сылтан саҕалаабыт. 1944 сыллаахха киниэхэ 9 племенной ынаҕы туттарбыттар. Ол ынахтарыттан хас биирдиититтэн 2602 лиитэрэ үүтү ыан, үрдүк көрдөрүүнү ситиһэр. Аны туран сыһыарыллыбыт ынахтарын ньирэйдэрин сууккаҕа 600 грамм улаатыннаран, ый аайы 18 киилэни улаатыннарар. Кэлин ыанньыксытынан үлэлээбит 10 сылын устата 112 эдэр сүөһүнү иитэн, холкуоһугар туттарар. Ити үрдүк ситиһиитинэн Бүтүн Сойуустааҕы Норуот хаһаайыстыбатын ситиһиилэрин быыстапкатын (БСНХСБ) кыттыылааҕа буолар, «Саха АССР 15 сыла» диэн, оччолорго олус күндүтүк сыаналанар түөскэ анньыллар бэлиэнэн наҕараадаланар. Мария Михайловна өссө ССРС сирин оҥоһуутун народнай комиссарын 1945 сыл атырдьах ыйын 28 күнүнээҕи ыйааҕынан «Социалистическай тыа хаһаайыстыбатын туйгуна» бэлиэнэн наҕараадаламмыта. Өссө үһүйээн да курдук буоллар, кини үлэтинэн-хамнаһынан оччотооҕу дойду историятын кэрэһилиир «Улахан Сэбиэскэй Энциклопедия» кинигэҕэ киллэриллибитэ диэн баар.

 

     Биллиилээх ыанньыксыттар Говорова Мария Михайловна, Шестакова Варвара Антоновна, хонуу үлэһиттэрэ Говоров Павел Михайлович, Шестаков Филипп Егорович, Неустроев Александр Иванович уо.д.а. кыһамньылаах үлэлэринэн социалистическай куоталаһыыга дьону көҕүлээбиттэр.

           

          Шестакова В.А.                                       Говоров П.М.

          

             Шестаков Ф.Е.                                 Неустроев А.Н.

 

1941 – 1945 сылларга «Бэйдиҥэ» холкуос көрдөрүүтэ.

   

Сыллар

кээмэйэ

1941

1942

1943

1944

1945

1

Хаһаайыстыба

ахс

36

33

31

29

37

2

Холкуоска киирэр нэһилиэнньэтэ

Киһи

122

102

86

85

87

3

Ол иһиттэн

·Эр киһи

·Дьахтара

·12 сааһыттан 16 сааһыгар дылы саастаах улаатан эрэр оҕолор

киһи

28

24

11

13

23

20

16

24

13

5

21

11

10

22

15

4

Туораахтаах культуралары ыһыы былаана

га

143

143,5

60

80

65

5

·толоруу

·Былааны толоруу

·Хомулунна

Га

%

га

138,1

96,6

80,3

146,53

102,1

34,35

68,25

113,8

60,95

80,34

100,4

59,84

65,95

101,5

65,95

6

Хортуоппуй хомулунна

га

0,84

1,0

1,50

0,8

1,5

7

Оҕуруот аһа барыта

га

0,45

0,5

-

0,8

-

8

От оттонно/ силос тонн

тонна

399

344

555

674/98

600/98

9

Иитиллэр ынах сүөһү былаана

Толоруу

Төбө

Төбө

%

-

149

-

180

214

193

90,2

202

197

97,5

205

202

98,5

10

Сылгыны иитии былаана

Туолуута

Төбө

Төбө

%

-

129

-

95

95

86

90,5

94

99

105,3

106

104

98,1

   

Сыллар

кээмэйэ

1941

1942

1943

1944

1945

 

Тыа хаһаайыстыбатын үлэтигэр туттуллар техника

           

11

12

13

14

15

Сеялка

Бараналар

Ат плугтара

Ат охсоро

Ат мунньара

ахсаана

2

4

13

5

3

1

8

13

4

2

1

8

13

4

2

1

6

8

4

2

2

6

7

4

2

16

Лабогрейка (бурдук быһар массыына)

ахсаана

2

1

1

1

1

17

Триердэр (бурдук ыраастыыр массыына)

ахсаана

1

1

-

-

-

18

Молотилка (бурдугу сынньар массыына)

ахсаана

1

-

-

-

-

19

Сэппэрээтэр

ахсаана

2

3

3

4

4

Председатель Максимов Инн.Елис.

Кэнники 4 сыл устата Данилов Гаврил Петрович

Бухгалтер Попов Дмитрий,Сивцев Инн.

Кэнники 3 сылга Портнягина Варвара Николаевна

Ревизионнай комиссия Неустроев Ал.Ив., Окоемов, Шестаков Филипп Егорович.

                                                                                                                    55ф., 28 уоп., 39,58, 74, 101, 121 дь

 

    1944 сыл түмүгүнэн “Бэйдиҥэ” колхоз сүөһү иитиитигэр уһулуччу үрдүк ситиһиилэри көрдөрөн социалистическай куоталаһыы кыайыылаахтарын ахсааныгар киирэн Саха сирин Бочуотун Дуоскатыгар таһаарыллыбыт.

     Кыайыы буолар 1945 сылыгар оройуон 73 колхоһа сүөһү иитиитигэр бука бары былааннарын аһара толороннор, сыл түмүгүнэн өрөспүүбүлүкэҕэ бастаабыттар. Оттон “Бэйдиҥэ” колхоз ааспыт сыллааҕы ситиһиитин чиҥэтэн көһөрүллэ сылдьар Кыһыл Знамяны иккис төгүлүн хаттаан хаалларбыт. 1945 сыллаахха колхоз ынах сүөһү иитиитин былаанын 112,4%, сылгыга – 116% толорбут. Колхоз үрдүнэн ортотунан биир ынахтан 931 лиитэрэ үүтү ыабыттар уонна былааннарын 16 %-нан аһарбыттар. 76 ынахтарыттан, 26 биэлэриттэн 100 бырыһыан төрүөҕү ылан, биирин да энчирэппэккэ тыыннаах ииппиттэр. Ол барыта сылы тахсар үрдүк хаачыстыбалаах отунан хааччыммыттарын түмүгэр ситиһиллибит.

Туһаныллыбыт литература:

1.Сэрии тыына Өлтөххө (1941-1945) / М.В.Одорусова.- Дьокуускай : Саха бэчээт, 2020.- 344с.

Категория: Холхуостаахтар
Просмотров: 259